Κούνιες Άνοιξης (το έθιμο της αιώρας) & Εργατική Πρωτομαγιά

30 Απριλίου 2017 Άνοιξη

Κούνιες Άνοιξης (το έθιμο της αιώρας) & Εργατική Πρωτομαγιά. Φτιάχνουμε μαγιάτικα στεφάνια, τις κούνιες της Άνοιξης και μία αφίσα με τα δικά μας συνθήματα για την εργατική Πρωτομαγιά !

Κούνιες Άνοιξης (το έθιμο της αιώρας)

Η Άνοιξη έχει φτάσει και μαζί με αυτή η γιορτή των λουλουδιών αλλά και των εργατών. Φέτος προσεγγίσαμε την γιορτή της Πρωτομαγιάς μέσα από σχετικά τραγούδια ! Με αφορμή το τραγούδι του Αντώνη Καλογιάννη ( Στίχοι: Ερρίκος Θαλασσινός, Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος) μιλήσαμε για την δροσιά του Μάη και τις ονομασίες που του έχει δώσει ο λαός μας (Τριανταφυλλάς, Πράσινος, Λουλουδάς , Κερασάς κλπ).

Θαυμάσαμε τα υπέροχα ανοιξιάτικα παράθυρα από το βίντεο του τραγουδιού και ζωγραφίσαμε τα δικά μας !

Η Πρωτομαγιά όμως έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, τότε που οι εκδηλώσεις που γίνονταν είτε για τη Θεά Δήμητρα, είτε για τον Διόνυσο, είχαν σκοπό να γιορτάσει ο κόσμος τη γονιμότητα των αγρών, την καρποφορία της γης, την άνθιση της φύσης, το οριστικό τέλος του χειμώνα και τον ερχομό του καλοκαιριού. Στην Ελλάδα το πιο διαδεδομένο έθιμο είναι η δημιουργία του πρωτομαγιάτικου στεφανιού από λουλούδια κομμένα από τους αγρούς.

Έτσι και μεις αποφασίσαμε να φτιάξουμε τα δικά μας στεφάνια από χάρτινα πιάτα και διάφορες χάρτινες θήκες για cupcakes.

Ο Μάης στην Αρχαία Ελλάδα ήταν αφιερωμένος στη θεά της γεωργίας Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη, που τον μήνα αυτόν βγαίνει από τον Άδη κι έρχεται στη γη. Γιορτές γίνονταν και στην αρχαία Ρώμη που τις έλεγαν «ροσύλλια» τις οποίες διατήρησαν και οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες. Για τη λαϊκή αντίληψη, στο μήνα Μάιο συνυπάρχουν οι ιδιότητες του καλού και του κακού, της αναγέννησης και του θανάτου και συγκεντρώνονται την πρώτη του ημέρα, την Πρωτομαγιά.

Μία από τις παλαιότερες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια, η γιορτή των λουλουδιών, η πρώτη επίσημη γιορτή ανθέων των Ελλήνων. Τα Ανθεστήρια, κατά τη διάρκεια των οποίων πομπές με κανηφόρες που έφερναν άνθη βάδιζαν με μεγαλοπρέπεια προς τα ιερά, ιδρύθηκαν πρώτα στην Αθήνα και έπειτα πήραν πανελλήνια μορφή, αφού διαδόθηκαν και σ άλλες πόλεις της Ελλάδος. Σύμφωνα με το μύθο, στα Ανθεστήρια «ανασταινόταν» ο… σκοτωμένος θεός Ευάνθης, επίθετο του Διόνυσου, από το χυμένο αίμα του οποίου φύτρωσε η άμπελος.

Κατά την διάρκεια των Ανθεστηρίων γινόταν και η «τελετή της αιώρας». Το έθιμο της αιώρας συνδέετε με το παρακάτω μύθο :

«Από την Αθήνα περνούσε κάποτε ο θεός των αμπελιών και του κρασιού Διόνυσος, όπου τον φιλοξένησε ένας Αθηναίος πολίτης με το όνομα Ικάριος, χωρίς να ξέρει ότι φιλοξενεί θεό . Ο Διόνυσος , ευχαριστημένος από τη φιλοξενία , του έδειξε πώς να καλλιεργεί αμπέλια και να φτιάχνει κρασί.
Σαν έφτιαξε το πρώτο κρασί ο Ικάριος, το έβαλε σε ασκιά και γύριζε στην ύπαιθρο και το πουλούσε. Κάποιοι βοσκοί , που ήπιαν απ’ αυτό , μεθύσανε και πέσανε σε βαθύ ύπνο. Οι σύντροφοί τους νόμισαν πως ο Ικάριος τους έδωσε δηλητήριο και τους δηλητηρίασε. Έπιασαν τον Ικάριο, τον σκότωσαν και έθαψαν το πτώμα του στο βουνό, κάτω από ένα πεύκο.
Η κόρη του Ικάριου Ηριγόνη , σαν είδε πως ο πατέρας της δε γύριζε στο σπίτι, πήρε την πιστή της σκύλα Μαίρα και άρχισε να ψάχνει να τον βρει. Η σκύλα ,που είχε δει που είχαν θάψει τον Ικάριο, την οδήγησε στον τάφο του τραβώντας την από το φόρεμα. Η Ηριγόνη ,αφού ξέθαψε τον νεκρό και τον θρήνησε με τιμές, από την απελπισία της απαγχονίστηκε στο πεύκο. Προτού πεθάνει ,καταράστηκε τις κόρες των Αθηναίων να έχουν την ίδια μοίρα με αυτήν.
Ο Δίας λυπήθηκε για το τέλος του Ικάριου και της κόρης του και τους απαθανάτισε κάνοντάς τους λαμπρούς αστερισμούς στο ουράνιο στερέωμα : Αρκτούρος ή Βοώτης ο πατέρας, Παρθένος η κόρη και Κύων η σκυλίτσα.
Ο Διόνυσος εξάλλου, οργισμένος από τον θάνατο του ανθρώπου που τον φιλοξένησε, έστειλε στην Αθήνα φοβερή αρρώστια: Ένα είδος τρέλας έπιανε τις νεαρές κοπέλες και πολλές απ’ αυτές χωρίς κανένα λόγο κρεμάζονταν σε δέντρα και αυτοκτονούσαν . Οι Αθηναίοι ,απελπισμένοι, ρώτησαν το μαντείο των Δελφών, που τους συμβούλεψε να καθιερώσουν μια γιορτή για εξιλέωση της Ηριγόνης. Οι νεαρές Αθηναίες κουνιόντουσαν στις αιώρες και πάνω στα κλαδιά των δέντρων κρεμούσαν τις πλαγ- γόνες (μικρές κούκλες, από κερί ή από άργιλο) και οι ίδιες τραγουδούσαν το τραγούδι αλήτις, τραγούδι λυπητερό, που αναφερόταν στις περιπλανήσεις της Ηριγόνης. Οι Αθηναίοι καθιέρωσαν τη γιορτή της Αιώρας και από τότε η κατάρα ενάντια της πόλης τους σταμάτησε»πηγή : mytiliniadialektos.gr

«Το έθιμο της γιορτής της αιώρας απλώθηκε σε όλη την Ελλάδα, πέ- ρασε τα σύνορά της και ρίζωσε στα ήθη και έθιμα των περισσοτέ- ρων λαών της Βαλκανικής χερσο- νήσου.Στη νεότερη Ελλάδα το έθιμο πραγματοποιούνταν σε πολλές περιοχές την Κυριακή,Δευτέρα ή Τρίτη του Πάσχα, του Αγίου Γεωργίου, αλλά και την Πρωτομαγιά, ανάλο-γα με την περιοχή. Η κούνια είναι δρώμενο με κατεξοχήν αναστάσιμο χαρακτήρα. Α-ναπαριστά την ανάσταση της ζωής και της φύσης, συμβολίζοντάς την με το ανασήκω-μα της κούνιας ψηλά. Η κούνια είχε και χαρακτήρα παντρολογήματος, αφού εκεί συ-ναντιόνταν οι νέοι με τις κοπέλες και δινόταν η ευκαιρία να εκφραστούν κρυφά αι-σθήματα, μέσα από τα κατάλληλα τραγούδια και τα παινέματα.»πηγή : kalamadata.gr

Το έθιμο της κούνιας μας άρεσε πάρα πολύ. Στην αυλή κρεμάσαμε μία κούνια και τα αγόρια κούναγαν τα κορίτσια που φόραγαν το ανοιξιάτικο στεφάνι τους τραγουδώντας :

Για κούνησε με πιο ψηλά

να δω τον Αι-Γιάννη

να δω και την αγάπη μου

που είναι και τι κάνει!

Ποιος είναι αυτός που με κουνεί

να του χρωστώ την χάρη

να πλέξω το στεφάνι του

με το μαργαριτάρι.

Ζωγραφίσαμε το έθιμο σε φύλλα εργασίας και στη συνέχεια με κούτες από παπούτσια και διάφορα υλικά το κάθε παιδί έφτιαξε την δική του ανοιξιάτικη κούνια ! Έφτιαξαν πρώτα το ανοιξιάτικο σκηνικό στην κούτα και μετά ζωγράφισαν τον εαυτό τους. Την ιδέα την πήραμε από εδώ : krokotak.com

Το κάθε παιδί δημιούργησε την δική του Ανοιξιάτικη κούτα. Η κάθε κατασκευή ξεχωριστή και μοναδική ! Μας ενθουσίασαν !

Έπειτα ακούσαμε το τραγούδι «Παράξενη Πρωτομαγιά» των Δήμητρα Γαλάνη & Μανώλη Μητσιά (Στίχοι: Νίκος Γκάτσος , Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις)

Παράξενη πρωτομαγιά μ’ αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια ήρθ’ ο καιρός του “έχε γεια” τι να την κάνεις πια την περηφάνια.Στα δυο σου μάτια τα χρυσαφιά σκοτάδι πέφτει και συννεφιά ποιες μπόρες φέρνεις και ποιες βροχές σε κουρασμένες νεκρές ψυχές.Παράξενη πρωτομαγιά
ο ήλιος καίει το πέλαγο στη δύση
μα της καρδιάς την πυρκαγιά
πού θα βρεθεί ποτάμι να την σβήσει.

Παράξενη πρωτομαγιά, παράξενη πρωτομαγιά.

Ζήτησα από τα παιδιά να ακούσουν προσεκτικά τα λόγια του τραγουδιού και να παρατηρήσουν τις εικόνες από το βίντεο.

Γιατί αυτή η πρωτομαγιά είναι παράξενη ;
Γιατί τα στεφάνια είναι πλεγμένα με αγκάθια;

Με αυτό το τραγούδι μας δόθηκε η αφορμή να μιλήσουμε για την Εργατική Πρωτομαγιά .

«Η Πρωτομαγιά, ως εργατική γιορτή, καθιερώθηκε στις 20 Ιουλίου 1889, κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δεύτερης Διεθνούς (Σοσιαλιστικής Διεθνούς) στο Παρίσι, σε ανάμνηση του ξεσηκωμού των εργατών του Σικάγου την 1η Μαΐου 1886, που διεκδικούσαν το οκτάωρο και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Κατέληξε σε αιματοχυσία λίγες μέρες αργότερα, με την επέμβαση της αστυνομίας και των μπράβων της εργοδοσίας.

Τα εργατικά συνδικάτα των ΗΠΑ αποφάσισαν την έναρξη απεργιακών κινητοποιήσεων την 1η Μαΐου 1886 για το οκτάωρο, ωθούμενα από τις επιτυχημένες διεκδικήσεις των Καναδών συντρόφων τους. Την περίοδο εκείνη το κανονιστικό πλαίσιο εργασίας στις ΗΠΑ ήταν σχεδόν ανύπαρκτο και οι εργοδότες μπορούσαν να απασχολούν το προσωπικό τους κατά το δοκούν, ακόμη και τις Κυριακές.

Στην απεργία πήραν μέρος περίπου 350.000 εργάτες σε 1.200 εργοστάσια των ΗΠΑ. Την Πρωτομαγιά του 1886 έγινε στο Σικάγο η πιο μαχητική πορεία, με τη συμμετοχή 90.000 ανθρώπων.» πηγή : sansimera.gr

Μελετήσαμε τις παρακάτω αφίσες της εποχής για το οκτάωρο και το αίτημα των εργατών : Οκτώ ώρες εργασίας, οκτώ ώρες ύπνου και οκτώ ώρες διασκέδασης.

Παρατηρήσαμε την αφίσα με την μπουνιά και τους εργάτες ! Θυμηθήκαμε το σύνθημα από το πολυτεχνείο :«Όλοι μαζί είμαστε πιο δυνατοί» και συζητήσαμε την αξία του αγώνα για την κατάκτηση δικαιωμάτων !

Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε και μεις μία αφίσα για την εργατική πρωτομαγιά. Ζωγραφίσαμε τους εαυτούς μας με ανασηκωμένα χέρια και τους κολλήσαμε σε ένα στεφάνι που φτιάξαμε από τα χρωματισμένα πασχαλινά φίλτρα καφέ ! Γράψαμε και το σύνθημα « όλοι μαζί είμαστε πιο δυνατοί» !

Στη συνέχεια ρώτησα τα παιδιά τι θα έγραφαν σε πανό αν εκείνα ήθελαν να διεκδικήσουν – να ζητήσουν κάτι από τους γονείς τους κάνοντας «απεργία». Κατέγραψαν τα αιτήματά τους και όλα μαζί τα αναρτήσαμε στην είσοδο του σχολείου μας!